Toprak Reaksiyonu pH

TOPRAK REAKSİYONU  pH

Toprak reaksiyonu; herhangi bir toprağın asit, nötr veya alkalin yapıda olduğunu ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Toprak reaksiyonu, toprak çözeltisindeki hidrojen iyonu (H⁺) ve hidroksil iyonu (OH ) konsantrasyonlarının bir fonksiyonu olarak ortaya çıkar. Toprak çözeltisinde ki hidrojen iyonları konsantrasyonu asitliğin, hidroksil iyonları konsantrasyonu ise alkalin yapının bir göstergesidir.

Saf su, eşit miktarda hidrojen ve hidroksil iyonları içerir ve dolayısıyla nötr karakterlidir. Nötr karakterli suya kalsiyum hidroksit [Ca(OH)2] ilave edildiğinde hidroksil iyonları hidrojen iyonlarını geçecek ve böylece su alkalin karakterli olacaktır. Buna karşılık nötr karakterli suya hidroklorik asit (HC1) ilave edildiğinde hidrojen iyonları hidroksil iyonlarından daha fazla olacak ve su asidik bir hal alacaktır.

Toprak reaksiyonu, sayısız toprak özelliklerinin bir indikatörü olup, toprağın çoğu fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini etkileyen önemli toprak özelliklerindendir. Herhangi bir toprağın bitki gelişme ortamı olarak uygunluğu ve mikroorganizmalarca arzu edilmesi dahi, o toprağın asit, nötr ya da alkalin karakterde olup olmamasına bağlıdır.

pH değerlerine göre toprak reaksiyonunun sınıflandırılması

 pH ölçümü pratik olarak belli pH aralıklarını göstermek üzere yapılmış olan pH kağıtları ile de ölçülebilmektedir . Mineral toprakların pH’sı 3.5’den başlayıp 10’a ve hatta biraz daha yukarıya çıkmaktadır. Bazı organik topraklarda ise reaksiyon, pH 3’ün altına dahi düşebilmektedir.

Nemli bölge topraklarında pH 5’in biraz altından başlayıp en fazla 7’ye kadar yükselmekte, buna karşılık kurak bölge topraklarında pH 7’den başlayıp 9’a kadar çıkmaktadır. Genel bir ifade ile pH, kurak bölge topraklarında daima 7’nin üzerinde, nemli bölge topraklarında ise 7’nin altındadır.

Toprakta aktif asitlik unsuru olarak bulunan hidrojen iyonları (H⁴) ve alüminyum iyonlarının (Al³⁺) dağılışı incelendiğinde, bu iyonların kolloidal yüzeylerde daha yoğun bir halde bulundukları ve kolloidal maddeden uzaklaştıkça konsantrasyonların azaldığı görülür.

 Toprakta pH’nın Düşürülmesi

Toprak asitliğinin giderilmesi ve pH’nın yükseltilmesine karşılık, bazı durumlarda bunun tersi de söz konusu olup, pH değerinin düşürülmesine gereksinim duyulabilir. Özellikle Toprak ana maddesinden veya herhangi bir kaynaktan toprağa Hızla miktarda hidroksil iyonları geçebilir. Bu olay sonucu artan pH değerinin, bazı durumlarda düşürülmesi gerekebilir.

Orta düzeyde asit olan diğer alanlarda açelya, kamelya gibi asit sever bitkilerin gelişmeleri için toprağın daha kuvvetli asit reaksiyonlu olması gerekebilir.

Toprakta asitlik derecesinin artırılması ve böylece pH değerinin düşürülmesinde temel ilke, kireçlemede olduğu gibidir. Burada da yine pH değerinin düşürülmesi amacıyla farklı maddeler kullanılır.

Toprak pH değerini düşürmede kullanılan maddeler arasında elementel kükürt, sülfürik asit, alüminyum sülfat, demir sülfat maddeleri sayılabilir. Ayrıca amonyum sülfat, amonyum fosfat gibi asit karakterli gübreler de pH değerini düşürme açısından oldukça etkilidir.

Toprak pH’sının düşürülmesi ya da asitliğin artırılmasında kullanılan en etkili ve en ekonomik madde elementel kükürttür. Elementel kükürt nemli, ılık ve iyi havalanan topraklarda ototrofık bakterilerce sülfürik aside dönüştürülür.

pH’nın düşürülmesinde kullanılacak bir diğer madde olan sülfürik asit, doğrudan toprağa uygulanabilir. Ancak, uygulanması oldukça zor ve aside dayanıklı özel donanımlar gerektirmektedir. Damla şeklinde toprağa akıtılarak uygulandığı gibi, susuz amonyağın uygulanmasında olduğu gibi bir enjektör ile de toprağa verilebilir.

Açelya, kamelya ve asit reaksiyona dayanıklı benzer süs bitkileri için toprak pH’sının düşürülmesi açısından kullanılan en yaygın madde aluminyum sülfattır. Söz konusu maddenin suya katılması sonucu oldukça asit karakterli bir çözelti oluşur. Aluminyum sülfat genellikle özel durumlarda aranan bir bileşik olup, genel tarımsal uygulamalarda fazla kullanılmamaktadır.

Toprak reaksiyonunu düşürmek için demir sülfat da toprağa katılır. Bu maddenin topraktaki reaksiyonu ve davranışı alüminyum sülfatınkine benzer.

Bitki Gelişimine Etkisi

Toprak çözeltisinde ki farklı H⁺ konsantrasyonuna karşı farklı bitki türleri farklı biçimde uyum sağlar. Böylece her bitkinin maksimum gelişmesini sağlamak için bitkiye göre değişen en iyi pH sınır değerlerine gereksinim duyulur.

Bazı bitkilerin en iyi gelişim gösterdikleri pH sınır değerleri

Çizelgeden de görüldüğü gibi farklı bitkilerin optimum pH istekleri de farklıdır. Bitkilerin toprak pH’sına karşı gösterdikleri olumsuz tepkiler pH’nın doğrudan etkisinden çok, toprakla oluşturduğu bir takım koşullar nedeniyle dolaylı etkisinden ileri  gelmektedir.

 Toprakların pH diğer reaksiyonlarını istenilen dengede tutmak için Rekor Gelişim toprak düzenleyici kullanmanız yeterlidir.